terugHet traject maakte onderdeel uit van het project ‘Samenwerken aan natuurinclusieve landbouw in de Achterhoek.’ Geïnteresseerden konden kiezen uit drie trajecten: een eerste kennismaking met NIL, meer verdieping en het opstellen van een bedrijfsnatuurplan én traject C waaraan deze zestien ondernemers meededen.
Projectpartners zijn LTO Noord, Vereniging Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Liemers (VKA), Vereniging Agrarisch Landschap Achterhoek (VALA), Waterschap Rijn en IJssel en Natuurmonumenten.
Heidi Uenk was samen met René Schepers en Gerjo Koskamp één van de cursusleiders.
Heidi, wat hield traject C precies in?
‘De zestien agrariërs kwamen de afgelopen anderhalf jaar meerdere keren bij elkaar om aan de slag te gaan met hun specifieke natuurinclusieve vraag. Wat past bij jou als ondernemer? Wat past op jouw bedrijf, wat is je actieplan en welke experts kunnen je helpen? Hoe zit je verdienmodel in elkaar?
Ook volgden ze aan de cursus Natuurondernemer niveau 1 bij de Aeres Hopgeschool in Dronten. Ze kennen nu de belangrijkste factoren voor het bereiken van natuurdoelen op graslanden en ze kennen ze de meest voorkomende planten- en diersoorten op natuurgraslanden. Alle deelnemers zijn geslaagd en ontvingen het certificaat Natuurondernemer niveau 1, waarmee ze vakbekwaam zijn om te pachten bij Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten.’
Welke Achterhoekse ondernemers deden mee?
‘Ze kwamen uit de hele Achterhoek, Laren, Harreveld, Winterswijk en Beltrum. De meesten hebben een gangbaar melkveebedrijf, maar er zat ook een akkerbouwer bij. De bedrijven waren erg divers, maar de gemene deler was dat ze allemaal iets hebben met natuur en meer kennis wilden opdoen over flora, fauna en het bodemleven. Ook wilden ze meer handvaten om met kringlooplandbouw aan de slag te gaan en te onderzoeken welke vorm van natuurinclusief op hun bedrijf past.’
Wat zijn de uitdagingen met natuurinclusief boeren?
‘Bij natuurinclusieve landbouw is er aandacht voor kringlopen, natuur en landschap. De uitdagingen zitten onder andere in kennis, wet- en regelgeving en een gezonde, rendabele bedrijfsvoering. Het ondernemende vermogen van de deelnemers viel mij sterk op. Ze zijn actief, enthousiast en gaan zelf op zoek naar vragen waar ze mee leven. Ook leren ze graag van elkaar en willen ze samen kennis en inspiratie opdoen.’
Op welke manier hebben de agrariërs NIL toegepast op hun bedrijf?
‘Het inzetten op kruidenrijk grasland en het verminderen van kunstmestgebruik zijn een paar voorbeelden. Ook zijn heggen aangeplant en is nagedacht over compostering met een potstal. Maar ook hoe kan ik chemievrij onkruid bestrijden?’
In hoeverre is het verdienmodel van NIL inzichtelijk geworden?
‘Ook al stond het in groepsverband kennis opdoen van NIL centraal, we zijn ook ingegaan op het verdienmodel. Hoe kan natuurinclusief iets opleveren door samen te verbinden en te verdienen? Hoe benut je subsidiepakketten voor agrarisch natuurbeheer? Ook zijn we ingegaan op de mogelijkheid vanuit het Platform Natuurinclusieve Landbouw Gelderland waarbij ze kosteloos een bedrijfsplan konden laten maken voor toekomstige ontwikkeling van het bedrijf met ruimte voor natuurinclusieve landbouw. Toen we begonnen was er geen blauwdruk voor natuurinclusief boeren en die is er nog steeds niet, maar wel wordt steeds meer duidelijk.’
Het traject is afgerond, hoe nu verder?
‘Dit voorjaar is in de Achterhoek een afsluitende bijeenkomst. Er komt voor nu geen nieuw traject zoals deze anderhalf jaar. In de Cleantech Regio hadden we een vergelijkbaar leertraject met 23 deelnemende agrariërs. Deze is onlangs afgerond. We houden nog enkele bijeenkomsten met de Achterhoekse groep.’
Welke boodschap geef je agrariërs mee die zich willen verdiepen in natuurinclusief?
‘Natuurinclusief ondernemen doe je niet alleen. Het is een uitdaging om op zoek te gaan naar vernieuwende verdienmodellen die goed zijn voor de boer en natuurherstel- of behoud bewerkstelligen. We zitten daar nu middenin en daarin zie ik wel kansen en mogelijkheden.’
Melkveehouder André de Groot uit Laren was een van de deelnemers aan het leertraject. Hij is ervan overtuigd dat de sector in de toekomst steeds meer toegroeit naar natuur-inclusief boeren. ‘In de Achterhoek doen we van nature al veel op het gebied van het combineren van landbouw en natuur, maar het kan altijd beter. Ik zie veel potentie. Biodiversiteit en bodemleven hebben bedrijfsmatig al wel mijn aandacht, maar met behulp van de opleiding zoek ik naar meer en betere mogelijkheden en wil ik graag van andere boeren leren. Ik geniet van bloeiende klaprozen op de kuil, de zoemende bijen en hommels in de bloemenmengsels en fazanten in de singels, maar wat ook telt is dat ik zie dat het inzaaien van kruiden door het grasland mij geen opbrengst kost. Het levert me zelfs een besparing in kunstmest op. In het voorjaar pas ik wel kunstmest toe, maar daarna niet meer omdat ik veel met klavers en luzerne werk, die de kunstmestgift overnemen.’
Dit project is tot stand gekomen met ondersteuning van de Provincie Gelderland en de Europese Unie in het kader van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland. Kijk op de website van ELFPO voor meer informatie.
