terug"Mijn belangrijkste doel is boer blijven op deze locatie’’, zegt Martijn te Brake tijdens zijn intro. Hij is hier tien jaar geleden neergestreken en heeft de kans gekregen om het bedrijf voort te zetten van de familie Tervoert. ‘’Een prachtige kans, op een mooie plek,” merkt Martijn op. Hij kwam er al snel achter dat het voor hem geen optie was om te investeren in fosfaat en een nieuwe stal op deze locatie. "We zitten hier in een kleinschalig gebied. We melken 60 melkkoeien op 60 hectare land. We hebben geleerd met de natuur te boeren en krijgen er steeds meer plezier in,’’ gaat hij verder. Hij heeft de afgelopen jaren al een waslijst van maatregelen toegepast op zijn bedrijf. Hij somt op: "Kruidenrijk grasland, klavers zaaien, kali strooien, Pure Graze, uilenkasten, erwten en granen, stuwtjes plaatsen om water vast te houden, geen kunstmest meer in de maïs, dag en nacht weiden, luzerne, water toevoegen aan mest, compost uitrijden, bufferstroken en dit jaar zonnepanelen gelegd.’’ En wat levert zo’n lijst van maatregelen nu echt op voor de natuur en financieel?
Voor de natuur daar kan Martijn niet direct een antwoord opgeven. Af en toe komt er weleens een ecoloog en die is dan blij verrast over de diversiteit aan soorten die hij waarneemt. Voor Martijn is de drijfveer naast ecologisch vooral economisch. "Door het toepassen van bijvoorbeeld kruidenrijk grasland kom ik in aanmerking voor een extra vergoeding op mijn melkgeld via On the way to PlanetProof. Zo ben ik door de jaren heen met allerlei maatregelen gaan experimenteren. We zitten hier namelijk vlakbij een Natura2000-gebied. We hebben veel onzekerheden gekend over het voortbestaan op deze locatie. Maar we zijn ervan overtuigd ook in de toekomst een bestaansrecht hebben. Door te laten zien dat wij mét de natuur boeren.’’ Maar dat moet natuurlijk wel betaald worden. Martijn en Ursula zijn dan ook blij dat ze meedoen in de pilot van het Markemodel, waarin boeren betaald krijgen wanneer ze doelen bereiken.
IJsbrand Snoeij, projectleider van het project Marke-model licht het ontstaan van dit model toe en geeft aan dat het niet eenvoudig is om tot een concreet verdienmodel te komen. “Als het makkelijk was geweest, was er allang een werkend beloningssysteem geweest in Nederland,’’ merkt hij op. Toch is hij enthousiast over de kleine stapjes die ze samen maken in het proces. In de Achterhoek wordt inmiddels gewerkt met mini-landbouwakkoorden (het Marke-model) waardoor top and down partijen en boeren elkaar vinden en afspraken maken over individuele bijdragen van boeren aan maatschappelijke opgaven voor land, lucht en water. Op dit moment nemen er 35 boeren deel in de regio’s Winterswijk en ’t Klooster (Hengelo Gld).
IJsbrand legt het principe van het model uit. De Marke-raad (overheden, Rabobank en Friesland Campina) en de Boeren-raad zijn in gesprek gegaan om doelen te stellen en om van elkaar te leren. “Vooral de dialoog is belangrijk. Het luisteren naar elkaar en uiteindelijk samen doelen vaststellen. Door een puntensysteem met gezamenlijk vastgestelde KPI’s krijgen boeren betaald wanneer ze bepaalde doelen realiseren. Het mooie hiervan is dat de maatregelen bedrijfsspecifiek zijn en dat de boeren zelf bepalen welke maatregelen passen bij hun bedrijf. Dit zorgt voor meer vertrouwen en helpt mogelijk bij het herstellen van het wantrouwen in de overheid,” merkt IJsbrand tussendoor even op. Deelname aan het Marke-model betekent voor Martijn en Ursula komend jaar een extra vergoeding van € 6500,-.
Naast de vergoeding vanuit het Marke-model heeft Adriaan Dubbeldam, teamleider bij DLV Advies ook berekend wat voor meeropbrengsten Martijn en Ursula te Brake nog ontvangen naast hun reguliere melkgeld. Adriaan heeft een kosten- en batenanalyse gemaakt. Daarin heeft hij verschillende scenario’s doorgerekend en gekeken wat voor effect bepaalde maatregelen hebben op zowel de opbrengsten- als de kostenkant. Voor Martijn en Ursula levert dat extra opbrengsten van ruim € 80.880,- op.
Ook aan de kostenkant levert het een besparing op. “Op het bedrijf van Martijn en Ursula is 5400 kg N/ jaar uitgespaard. Daarentegen zijn er wel kosten gemaakt voor de inzet van vlinderbloemigen. Gemiddeld leidt dat tot een besparing op kunstmestkosten van €8500,-. Mogelijk hebben we ook te maken met dalende kosten voor krachtvoer, dierenarts en loonwerk. We kunnen deze kosten niet feitelijk vaststellen. Vakmanschap, weersinvloeden of een lagere melkproductie zijn van grote invloed op deze kostenposten,’’ merkt Adriaan op.
Adriaan benadrukt dat de familie te Brake heeft ingestoken op een circulaire bedrijfsvoering. Dat wil zeggen dat zij op deze locatie naast hun eigen bedrijfsdoelen ook rekening houden met de doelen van hun omgeving. Ze richten zich op veerkrachtige en duurzame systemen en proberen zoveel mogelijk mee te liften op waarde-creatie die zich in hun omgeving voordoet. De grootste hap extra opbrengsten ontvangen ze uit hun melkgeld en weidetoeslag. Daarnaast nemen ze deel aan de eco-diensten, ANLb en relevante projecten. Samen is dit goed voor ruim € 80.000,- uit waarde-creatie.
Circulair ondernemen is een ondernemersstijl, terwijl veel ondernemers op dit moment vastgeroest zitten in een lineair ondernemerschap. ‘’Voor deze ondernemers is schaal- en kostprijs vaak leidend. Wetten, regelgeving en torenhoge investeringen hebben ervoor gezorgd dat deze ondernemers gevangen zitten in een economisch systeem met een enorme financieringslast. Ze kunnen moeilijk andere keuzes maken, omdat het maandelijkse melkgeld hun noodzakelijke bron van inkomsten is. Veel ondernemers kunnen zich geen ander systeem permitteren, maar willen eigen wel anders. Pak je kansen en denk in mogelijkheden, is dan mijn advies,’’ merkt Adriaan tot slot op.
Meer weten over cijfers?
Download hier de presentatie van Adriaan Dubbeldam>>
- Lees de long read: Natuurinclusief levert geld op
