terugEén van de sprekers tijdens deze bijeenkomst was Martin Scholten, strategisch adviseur van Raad van bestuur WUR en adviseur LNV over kringlooplandbouw. Hij houdt zich al jaren bezig met kringlooplandbouw. Landbouw waarin het efficiënt inzetten van circulaire grondstoffen een belangrijk uitgangspunt is. Hij schetste de grote lijnen en uitdagingen waar we als landbouw voor staan. Nederland is altijd een landbouwland geweest, waarbij efficiëntie en groei jaren de boventoon voerden. “We hebben de grens bereikt om via het toepassen van technische maatregelen de bedrijfsvoering verder te optimaliseren, zonder dat het afbreuk doet aan de omgeving’’, zegt Scholten. Het is volgens hem tijd om een andere weg in te slaan. De weg van kringlooplandbouw. Deze weg kan of moet elke ondernemer op zijn eigenwijze bewandelen. Elk regio, grondsoort, bedrijfsvoering vraagt om maatwerk, vakmanschap en ondernemerschap. ‘’Diversiteit is de basis voor de transitie naar een duurzame landbouw voor de toekomst”, zegt Martin Scholten. Een transitie die niet alleen moet plaatsvinden op het erf van de boer, maar binnen de hele samenleving!
Samen aan de slag in de keten
Onder het motto niet praten, maar doen is Hilde Engels, vijf jaar geleden gestart met de Fruitmotor. Zij is één van de initiatiefnemers van dit concept, waarin circulaire economie een uitgangspunt is. Nu is zij bezig met een PhD over transitiepaden en circulaire business modellen aan Radboud Universiteit in Nijmegen. Hilde gaat uitgebreid in op de vraag: Hoe verdien je als fruitteler geld met natuurinclusieve landbouw? Dit baseert onder meer ze op haar ervaringen binnen de Fruitmotor. Hierin hebben ze met de gehele keten van teler tot de winkelier transparante afspraken gemaakt over prijs en afzet. “We kunnen duurzaam ondernemen als we elkaar iets gunnen en vertrouwen hebben in elkaar’’, zegt Engels. Sociale, economische en ecologische aspecten spelen hierbij een belangrijke rol. "De missie van de Fruitmotor is dat wij een bijdrage leveren aan een wereld waarin we ons voedsel –en degenen die het maken- waarderen en de schoonheid van natuur en landschap herstellen’’. Aan de hand van de prijsopbouw van een fles cider geeft Hilde inzicht in het achterliggende verdienmodel.
In dit voorbeeld krijgt een teler naast een kiloprijs voor zijn appels ook nog een bedrag voor het zaaien bloemenranden en her organiseren van impact. Dit levert een win-win situatie op. Bloemenmengsel dragen bij aan bestuiving van de fruitbomen en aan natuurlijke plaagbestrijding. Daarnaast kleuren de bloemen het landschap en geven ze een boost aan het imago. Een deel is gereserveerd voor het organiseren van impact. ‘’Dat wil zeggen dat we aan de slag gaan met het loslaten van oude dingen en gaan investeren in nieuwe teeltmethoden. Dit bedrag van € 1,70 is gereserveerd om risico’s op te vangen en te experimenteren met bijvoorbeeld veredeling, diversiteit in de boomgaard, inpassen van nieuwe technologieën, onderzoek en het afbouwen naar een fruitteelt zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen’’.
Proeftuin Randwijk heeft de afgelopen jaren veel stappen gemaakt naar een meer natuurinclusieve bedrijfsvoering. Karin Winkler, onderzoeker bij WUR en werkzaam bij de proeftuin somt op wat ze allemaal al hebben gedaan: “Zo staat er hier permanent een bijenhotel, zijn er landschapselementen aangelegd en ingepast en hebben we te maken met blauwe en groene dooradering. We proberen meer en meer samen te werken met de natuur. Zo experimenteren we met natuurlijke plaagbestrijding en proberen we natuurlijk evenwicht te creëren door jonge en oude aanplant met elkaar te combineren. Ook steken we in op meer diversiteit binnen onze bomen en gewassen. We hebben het middelenbeleid aangepast en proberen zoveel mogelijk gebruik te maken van natuurlijke plaagbestrijding. De natuur bevorderen we door het zaaien van bloemenranden. Deze zorgen voor een betere bestuiving, natuurlijke plaagbestrijding en het vergroten van de biodiversiteit''.
In deze video geven Hilde Engels en Jan Peters van Proeftuin Randwijk hun visie op natuurinclusief ondernemen.
Marc André de la Porte, fruitteler en voorzitter NFO van NFO voorzitter kring Midden Nederlanf, is van mening dat hij sinds 1999 al in een transitie zit. “Ik ontwikkel mijn bedrijf continue door om een goed inkomen te kunnen behouden. Pas mijn bedrijfsvoering aan op basis van verplichte regelgeving en vragen uit de markt’’, zegt Andre. "Transitie is niet nieuw, maar de richting is dit keer anders’, merkt Martin Scholten op. “We staan in de wereld bekend als een landbouwland. Wij kunnen onder goede condities gezond voedsel produceren. Met een nog steeds groeiende wereldbevolking blijft het produceren van goed en voldoende voedsel belangrijk. Om dit te kunnen blijven doen moeten we ons richten op het sluiten van de kringlopen en de focus leggen op meer regionale productie. Dus geen grondstoffen meer van ver halen en meer reststromen uit de menselijke consumptie inzetten als veevoer’’, meent hij. Hilde Engels: "Volgens mij zitten we nu op een punt waarin we met z’n allen anders moeten gaan denken en doen. We moeten de opbrengsten anders verdelen in de keten, waardoor de teler de mogelijkheid heeft om zijn bedrijfsstrategie van schaalvergroting om te zetten in een verantwoorde duurzame regionale productie, waarbij rekening wordt gehouden met de economie en ecologie’’. Volgens John van Spithoven, melkveehouder en voorzitter van de stichting Stikstofclaim, loopt de transitie vast op de regelgeving. "We hebben te maken mest- en regelgeving vanuit Brussel. Deze is star en geeft ons als ondernemers geen ruimte om stappen te zetten naar bijvoorbeeld kringlooplandbouw''. Hij pleit dan ook voor een passende regelgeving voor het verantwoord kunnen produceren van voedsel.